Design Thinking in de Zorg: 3 Zorgtrends Die Om Design Thinking Roepen

In dit artikel lees je alles over toepassing van Design Thinking in de zorg. Omdat de zorgsector sterk verandert en vernieuwt zien wij een toenemende toepasbaarheid van – en vraag naar – Design Thinking.

Patiënten worden steeds mondiger, maar hoe houden we de zorg betaalbaar? Technologie maakt het behandelen van steeds meer ziekten mogelijk, maar willen we alles wel behandelen en hoe integreren we nieuwe technologie in bestaande zorgprocessen? Daarnaast vergrijzen we in rap tempo, hoe gaan we deze toenemende zorgvraag opvangen?

Hoe vinden we nieuwe oplossingen voor deze grote en complexe uitdagingen?

Deze pagina is als volgt opgebouwd:

• Eerst lees je kort iets over wat Design Thinking is;
• Vervolgens behandelen we 3 trends in de zorg die de noodzaak voor Design Thinking in de zorg vergroten;
• Tenslotte geven we inzicht in de resultaten van een wetenschappelijke studie naar de effectiviteit van Design Thinking in de zorg.

Design Thinking helpt om voor complexe problemen een innovatieve oplossing te vinden

Design Thinking is een methodologie die gebruikt wordt om problemen te identificeren en op te lossen. De Design Thinking Methode is bij uitstek geschikt voor het oplossen van zeer complexe problemen, denk bijvoorbeeld aan: hoe strijden we tegen eenzaamheid in grote steden? Of hoe gaan de de vergrijzing opvangen zonder dat er meer mensen in de zorgsector komen te werken?

De mens staat altijd centraal binnen Design Thinking door problemen steeds vanuit menselijke behoeften te definiëren. Er wordt vaak gesproken over Human-Centered Innovation. In de zorg betekent dit dat de cliënt of patiënt vaak de eerste is die uitgebreid geraadpleegd wordt voordat er oplossingen voor problemen worden bedacht. Een Design Thinker bepaalt oplossingsrichtingen met brainstormsessies, waarna men vaak direct een prototype maakt en de voorkeurs-oplossing test in de praktijk.

Weet je nog niet precies wat Design Thinking is? Lees dan eerst: Wat is Design Thinking? De vijf stappen

3 zorgtrends die de noodzaak voor Design Thinking vergroten

1. Van patiënt naar consument
Patiënten en cliënten hebben steeds meer te kiezen. Je kiest je eigen ziekenhuis en misschien zelfs eigen arts. Via websites is de kwaliteit van de geleverde zorg transparanter dan ooit. Je zoekt gewoon even op hoe jouw arts beoordeeld wordt, en als dat bij een ander ziekenhuis beter is, dan ga je daar heen.

Als de patiënt steeds mondiger wordt en meer eigen regie kan voeren, dan wordt de noodzaak om patiëntgerichte zorg te leveren ook groter dan ooit. Design Thinking is bij uitstek een geschikte methode om de ervaringen en behoefte van de patiënt als uitgangspunt te nemen voor vernieuwing. Op deze manier maximaliseer je de kans op een positieve zorgervaring.

2. Toenemende technologische mogelijkheden worden in de zorg geïntegreerd

Technologie zorgt voor disruptie in iedere sector, zo ook in de zorg. Denk aan nieuwe technologie als de inzet van zorgrobots, het beschermen van patiëntgegevens met de inzet van blockchain-technologie, of het beoordelen en diagnostiseren van scans met behulp van big data en slimme zelflerende algoritmes.

Hoe vinden deze technologieën een plekje in ons zorgsysteem? De potentie van deze technieken is duidelijk, maar hoe integreer je ze op een manier dat de patiëntervaring verbetert en er niet juist onder lijdt?

Een risico van nieuwe technologie is dat we ons er blind op staren en de patiënt vergeten. Design Thinking zoekt altijd naar een ontwerp van het zorgsysteem waarin niet alleen technologische mogelijkheden worden benut, maar ook de wens van de patiënt en financiële haalbaarheid voor de zorgorganisatie worden meegewogen (zie afbeelding).

Daarnaast kent een aanpak met Design Thinking een iteratief karakter. Dat is zinvol omdat we nieuwe technologie meestal niet in één keer goed inzetten, maar hier meerdere iteraties voor nodig hebben. Op basis van voortschrijdend inzicht passen we nieuwe technologie steeds beter toe.

3. We werken met een toenemend aantal stakeholders samen om goede zorg te leveren

In een zorgproces zitten vaak overdrachtsmomenten tussen organisaties. Zo kun je van huisarts naar ziekenhuis naar revalidatiezorg gaan als je bijvoorbeeld je heup breekt als oudere. En wanneer je naar huis mag, start een fase waarin mantelzorg en misschien thuiszorg onderdeel zijn van de dag.

Van oudsher werken de verschillende zorgorganisaties beperkt samen, en dat resulteerde in een matige ervaring als patiënt.

Voor een goede zorgervaring moet er integraal worden samengewerkt over de verschillende ketenpartners heen. Daarnaast moet het netwerk van de patiënt worden ingezet om de zorg betaalbaar te houden. Om mantelzorger te betrekken bij de zorg moeten zij ook meegenomen worden in het ontwerp van de zorg.

De wirwar van verschillende stakeholders maakt een aanpak met Design Thinking effectief. Dat komt wederom doordat de methode uitgaat van de wensen van de betrokken partijen. Vervolgens wordt er in co-creatie met elkaar door multidisciplinaire teams een goede ervaring voor de patiënt neergezet.

Is er bewijs voor de effectiviteit van Design Thinking in de zorg?

In september 2018 is een wetenschappelijke studie verschenen van Myra Altman et al. (2018). Zij heeft bekeken of Design Thinking eigenlijk wel werkt in de zorg. In de studie zijn 24 voorbeelden van Design Thinking in de zorg uitvoerig geanalyseerd.

De studie toont aan dat Design Thinking leidt tot bruikbare en effectieve oplossingen in de zorg. Bovendien vindt de studie dat de methode toepasbaar is op technologische vraagstukken, maar ook op complexe vraagstukken zonder technologische component.

Heb je het gevoel dat je nog veel meer wilt weten over Design Thinking in de zorg? Wij verzorgen workshops en trainingen en hebben diverse zorgorganisaties als klant. Zo kun je de kracht van Design Thinking zelf ervaren aan de hand van meer theorie, voorbeelden en praktijkcases. We delen ons enthousiasme graag met je. Je kunt ook altijd even bellen of mailen als je aan de slag wilt.

Rik van der Wardt

Rik van der Wardt is Agile Coach en Design Thinker. Hij heeft een achtergrond in Innovatie Management (TU/e) en hij heeft zich binnen verschillende adviesbureaus met dit onderwerp bezig gehouden. In 2016 was hij een van de oprichters van dit initiatief. Rik vindt het leuk om zijn kennis over Design Thinking te delen in blogposts. Hij is bovendien verantwoordelijk voor deze website, dus als je feedback hebt, laat het hem weten!