Wat is Co-Creatie? [+ 3 voorbeelden uit de zorg, overheid, en het onderwijs]

Wij krijgen vaak de vraag “wat is co-creatie?” en hoe verhoudt het zich tot Design Thinking?

In dit blog zetten we uiteen:

1. wat co-creatie is;
2. hoe het door het ontwerpproces van Design Thinking heen verweven zit;
3. welke voorbeelden er zijn in de zorg, binnen de overheid, en in het onderwijs.

Wat is co-creatie?

Wikipedia definieert co-creatie als:

een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat van dit proces, zoals een plan, advies of product.

Voor organisaties betekent co-creëren dus het samen met klanten, cliënten, of andere stakeholders iets realiseren. Dit staat in sterk contrast met de huidige werkwijze van organisaties, waarbij men de klant nauwelijks betrekt, laat staan écht mee laat ontwikkelen.

Deze nieuwe werkwijze wordt daarom de volgende kenmerken toegedicht:

• Productieve dialoog tussen betrokkenen
• Focus op gezamenlijk waardevol resultaat
• Enthousiasme en innovatie

Zoals je ziet is co-creatie dus een breed begrip. Je kunt daarom op veel verschillende manieren co-creëren.

Hoe verhoudt co-creatie zich tot Design Thinking?

Design Thinking is een methode die gebruikt wordt om semi-gestructureerd van complex vraagstuk naar innovatieve oplossing te werken. Design Thinking is een manier om co-creatie vorm te geven in de praktijk.

Wanneer je Design Thinking toepast, doorloop je de volgende stappen:

1. Het ontwerpproces dat een Design Thinker doorloopt start met het kiezen van een frame. Je frame is als het ware een subjectief uitgangspunt, bijvoorbeeld een briefing van een opdrachtgever.
2. In de analyse fase wil je je volledig onderdompelen in de bestaanswereld van gebruikers van een product of dienst. Door interviews te houden en mee te draaien in het leven van anderen kun je je een goede voorstelling maken van problemen. Door zelf te ervaren vergroot je de kans op relevante en innovatieve ideeën voor oplossingen.
3. Daarna ga je ideeën ontwikkelen. Dankzij het volledig opgaan in het leven van gebruikers heb je een solide basis gevormd voor idee-vorming.
4. Het beste idee wordt uitgewerkt in de realisatie fase. Het doel van deze fase is om een idee zo uit te werken dat de oplossing voor het vraagstuk goed over te brengen is op gebruikers. Binnen Design Thinking is het gebruikelijk om je idee écht tot leven te roepen in de vorm van een prototype.
5. Tenslotte reflecteert men op het gerealiseerde idee. Zo leer je van gebruikers of het gerealiseerde idee daadwerkelijk het initiële probleem oplost.

De fases ‘framen’, ‘analyseren’, en ‘reflecteren’ worden altijd uitgevoerd in samenwerking met zo veel mogelijk belanghebbenden. Hier is dus sprake van co-creatie. In de fases ‘ideeën’ en ‘realiseren’ werk je als ontwerper of ontwerpteam veelal zelfstandig. Al kun je de eindgebruiker ook in deze fases prima betrekken.

Voorbeeld #1: co-creatie in de zorg

De website zorginnovatie.nl is een initiatief dat het innovatievermogen in de zorg wil vergroten. Het is sterk gericht op co-creatie. Zoals onderstaande afbeelding laat zien brengt het platform ondernemers, investeerders, zorginstellingen, adviseurs, media, zorgverzekeraars, en patiënten bij elkaar.

Via het platform zijn op het moment van schrijven 743 innovaties geboren en de gemeenschap bestaat uit 3376 partijen.

Ook interessant: Design Thinking in de zorg: 3 zorgtrends die om Design Thinking roepen

Voorbeeld #2: co-creatie binnen de overheid

Ook binnen de overheid dienen zich maatschappelijke vraagstukken aan die niet door individuele organisaties opgelost kunnen worden. Zo zoekt bijvoorbeeld Rijkswaterstaat co-creatie met gemeenten, provincies, burgers, en kennisinstellingen op.

Samen met gemeenten, provincies, burgers en kennisinstituten. Co-creatie, noemen we dat: slim samenwerken, slim koppelen en integraal aanpakken.

De Brouwersdam is daarvan een prachtig voorbeeld. Gemeenten, de provincie Zuid-Holland en Rijkswaterstaat hebben van die dam een ‘doorlaat’ maken om het getij op de Grevelingen terug te brengen. Dat is goed voor de waterkwaliteit in het gebied, de flora en fauna, maar ook de recreatie en de visserij.

Ook interessant: Design Thinking bij de overheid: het prototypen van beleid

Voorbeeld #3: co-creatie in het onderwijs

We kampen in Nederland met een tekort aan leraren. Voor dit complexe vraagstuk zoeken diverse onderwijsinstellingen naar een vorm van co-creatie met diverse partijen.

Zo kan een school in samenwerking met een ICT-leverancier bijvoorbeeld lessen opnemen die daarna als e-learning beschikbaar komen. Of er kunnen online gemeenschappen gerealiseerd worden waarin leerlingen elkaar helpen. Of toetsen kunnen volledig geautomatiseerd worden nagekeken, waardoor leraren kostbare tijd overhouden voor andere zaken. Een ICT-leverancier zal hier ook oren naar hebben, want dit brengt werk binnen.

Of een samenwerking met het bedrijfsleven, waarbij experts gastcollege’s verzorgen. Dit vermindert de druk op de agenda’s van leraren, en geeft mensen uit het bedrijfsleven de kans om hun organisatie en expertise onder de aandacht te brengen.

Ook interessant: Design Thinking in het onderwijs: ontwerpend leren leren

Conclusie

Co-creatie is noodzakelijk om de vraagstukken van deze tijd aan te pakken. Design Thinking is een vorm van co-creatie die structuur biedt voor de betrokken partijen. Met Design Thinking kom je samen van complex vraagstuk tot innovatief en gevalideerd idee.

Heb je het gevoel dat je nog veel meer wilt weten over Design Thinking en co-creatie? Wij verzorgen workshops en trainingen. Zo kun je de kracht van Design Thinking zelf ervaren aan de hand van meer theorie, voorbeelden en praktijkcases. We delen ons enthousiasme graag met je. Je kunt ook altijd even bellen of mailen als je aan de slag wilt.

Lees ook: Wat is Design Thinking? Design Thinking als aanvulling op andere methodes Het verschil tussen Design Thinking en Service Design Thinking Wat is een google design sprint? Uitleg bij de Design Thinking Methode

Rik van der Wardt

Rik van der Wardt is Agile Coach en Design Thinker. Hij heeft een achtergrond in Innovatie Management (TU/e) en hij heeft zich binnen verschillende adviesbureaus met dit onderwerp bezig gehouden. In 2016 was hij een van de oprichters van dit initiatief. Rik vindt het leuk om zijn kennis over Design Thinking te delen in blogposts. Hij is bovendien verantwoordelijk voor deze website, dus als je feedback hebt, laat het hem weten!